Erkennen en Waarderen
Leiderschapsprogramma ‘Bouwen aan sterke onderwijsteams’
“Deze bijeenkomsten voelden als een cadeau aan mezelf.”
Jelle Tichelaar is klinisch farmacoloog, leidinggevende van een groot docententeam op de afdeling Interne Geneeskunde (Amsterdam UMC, locatie VUmc) en VU-docent. En heeft daarnaast nog een heleboel andere werkzaamheden. Ondanks zijn volle agenda besluit hij begin 2022 het programma ‘Bouwen aan sterke onderwijsteams’ te volgen. Een programma dat zich richt op leiderschap en teambuilding in een onderwijssetting. Wat heeft dit hem aan inzichten gebracht? En op welke manier draagt het programma bij aan de mate waarop hij zich erkend en gewaardeerd voelt als academicus?
“Ik meld me niet zo gauw aan voor een training of cursus omdat ik het teambelang en hetgeen ik op de werkvloer moet doen, altijd voor laat gaan op mijn eigen ontwikkeling. Sinds kort verplicht ik mezelf echter minstens een keer per jaar een activiteit te ondernemen voor mijn persoonlijke groei. Het geeft me de gelegenheid te reflecteren op mijn handelen en waar nodig bij te sturen.”
Ik ben verantwoordelijk voor al het farmacotherapie onderwijs binnen de zesjarige opleiding Interne Geneeskunde van locatie VUmc. Daarmee richt ik me op het voorschrijven van geneesmiddelen aan patiënten. In het verlengde daarvan geef ik leiding aan een team van 50 personen dat bestaat uit docenten farmacotherapie, docentonderzoekers (phd-studenten), studentdocenten en studentcoördinatoren van de studentenpoli.”
Nauwe banden met de VU
“Als projectleider van alle studentenpoli-projecten binnen locatie VUmc werk ik nauw samen met de VU. Dat zijn projecten waar studenten vroeg in de opleiding verantwoordelijk worden voor de behandelplannen van patiënten. We zijn op dit moment bezig met het opzetten van nieuwe, interdisciplinaire poli’s die zich niet puur richten op medicatie, zoals dat traditioneel gebruikelijk is. Een voorbeeld van zo’n nieuwe poli is die voor ex-kankerpatiënten. Hier willen we studenten van de opleidingen Geneeskunde, Psychologie, Theologie, Fysiotherapie en Ergotherapie échte patiënten laten begeleiden. Ook daarin gaan we anders te werk, want in de regel wordt vaak gewerkt met cases op papier. Verder geef ik het vak Geneesmiddelen aan de VU (Bètafaculteit). Heel leuk, omdat ik dat vak helemaal zelf mag vormgeven.”
Pauzeknop
“Het programma ‘Bouwen aan sterke onderwijsteams’ dat ik eind vorig jaar heb afgerond, werkte voor mij als pauzeknop én voelde als cadeau aan mezelf. Dat komt vooral door de opzet van het programma. Zo startten we alle bijeenkomsten met een check-in waarbij we als deelnemers open, eerlijk en in alle rust met elkaar deelden hoe we erbij zaten. Ook vonden alle bijeenkomsten op externe locaties plaats, waardoor je het gevoel kreeg echt even van de drukte weg te zijn.”
“Ik was me er niet van bewust dat veel van mijn teamleden autonomie, flexibiliteit en (team)diversiteit zien als voorwaarden voor hun werkgeluk.”
Verrassende inzichten
“Tijdens de inhoudelijke modules van het programma behandelden we de vijf bouwstenen van (team)leiderschap, de basisbehoeften van een goed functionerend team: verbondenheid, autonomie, veiligheid, erkennen en waarderen en zingeving. Na iedere bijeenkomst toetste ik een bouwsteen binnen mijn eigen docententeam, tijdens 1-op-1-gesprekken, teamoverleggen, jaargesprekken en tijdens onze teamdag. Welke bouwstenen vinden teamleden het belangrijkst en waar kunnen we verbeteringen aanbrengen? Die vragen leverden mooie, voor mij soms verrassende inzichten op. Ik wist bijvoorbeeld wel dat werknemers autonomie en flexibiliteit fijn vinden in het werk, maar ik was me er niet van bewust dat veel van mijn teamleden dit zien als voorwaarden voor hun werkgeluk. Ook het thema (team)diversiteit scoort in dat opzicht hoog. Het zijn onderwerpen die door het programma nu nóg meer aandacht krijgen binnen mijn team en dat maakt het praktisch erg toepasbaar.”
“Ik voel me erkend en gewaardeerd in mijn werk, en dat ik dit programma heb kunnen doorlopen versterkt dat gevoel.”
Erkenning en waardering
“Het accent van mijn werk ligt bij het onderwijs. Ook mijn onderzoek is daarop gericht, namelijk op de vorm van het lesgeven. Ik realiseer me dat onderwijs en onderzoek in veel werksituaties op gespannen voet staan met elkaar. Ik ervaar die strijd persoonlijk niet, omdat mijn onderwijs(praktijk) en onderzoek elkaar cyclisch opvolgen. Het een staat niet los van het ander. Ik voel me erkend en gewaardeerd in mijn werk, en dat ik dit programma heb kunnen doorlopen versterkt dat gevoel. Een win-win situatie, want uiteindelijk plukt mijn team daar ook de vruchten van.”
Kerstin Haemmerling- LEARN! Academy trainer binnen het programma ‘Bouwen aan sterke onderwijsteams’
“Binnen de VU was er behoefte aan meer aandacht voor leiderschap en werken in onderwijsteams. LEARN! biedt op dat vlak al twee programma’s: de Senior Kwalificatie Onderwijs (SKO) en de Leergang Onderwijskundig Leiderschap (LOL). Deze programma’s zijn echter omvangrijk en daarmee niet makkelijk door iedereen te volgen. In samenwerking met Alies Zijlstra, externe cursusleider en leiderschapscoach zijn we daarom in november 2021 gestart met een piloteditie van het programma ‘Bouwen aan sterke onderwijsteams’.”
“Het programma is gericht op universitair docenten met een leiderschapsfunctie of -taak binnen onderwijsteams. Dat kan bijvoorbeeld ook een coördinator zijn of iemand die verantwoordelijk is voor een bepaald onderwijsprogramma. De opzet van het programma is gebaseerd op het gedachtegoed van het nieuwe erkennen en waarderen, waarbij teamwork en leidinggeven meer aandacht krijgen. Als deelnemer leer je de verschillende talenten in je team te onderscheiden en krijg je handvatten voor het creëren van een omgeving waarin mensen zich erkend en gewaardeerd voelen. Daarbij zijn de onderwerpen die we aan bod laten komen wetenschappelijk onderbouwd en maken we bijvoorbeeld gebruik van praktische instrumenten zoals vragenlijsten voor gesprekken met teamleden.”
“De tweede editie van het programma bestond uit een gevarieerde deelnemersgroep van VU-collega’s en onderwijsprofessionals vanuit ACTA en Amsterdam UMC (locaties VUmc en AMC). Mensen van allerlei leeftijden, met verschillende werkervaringen. Van starters tot ervaren academici, zoals Jelle. Dat was enorm verrijkend. We hebben onder andere gezamenlijk gewerkt aan bewustwording: hoofden leegmaken om inzichten toe te kunnen laten.”
“Vanuit LEARN! geloven we sterk in het ontwikkelen van leiderschapskwaliteiten op allerlei onderwijsniveaus en op allerlei manieren. Iedere docent zou zich deze vaardigheden eigen moeten maken. Met dit programma maken we het thema leiderschap toegankelijk voor een bredere doelgroep en hopen we docenten te motiveren hier op eigen wijze invulling aan te geven.”
Bekijk de website van het programma Bouwen aan sterke onderwijsteams voor meer informatie. Heb je aanvullende vragen neem dan contact op met learnacademy@vu.nl.
Hulde aan de junior docent!
In het NU-gebouw werd in mei 2022 een speciale ruimte geopend voor VU junior docenten, op initiatief van LEARN! Academy. In deze zogenoemde Broedplaats kunnen VU junior docenten van alle faculteiten elkaar ontmoeten, ervaringen uitwisselen en creatieve ideeën ontplooien. Daarnaast is het dé plek op de campus waar zij zich verder kunnen ontwikkelen in het docentschap en in de algehele loopbaan. Zo kunnen zij verschillende workshops en professionaliseringstrajecten volgen, denk bijvoorbeeld aan ‘virtual reality in education’, ‘group dynamics’ en ‘mixed classroom’ sessies.
Maiza Campos Ponce, Universitair Hoofddocent (UHD) en een van de aanjagers van de broedplaats: “Met de Broedplaats willen we VU junior docenten in het zonnetje zetten. Zij zijn vanwege hun frisse blik en innovatiekracht ontzettend belangrijk voor onze universiteit, maar krijgen daar nog niet altijd de juiste erkenning en waardering voor. Door hen deze plek aan te bieden hoopt LEARN! Academy hieraan een steentje bij te dragen. Junior docenten zijn elke donderdag, de gehele dag welkom en kunnen bijvoorbeeld binnenlopen om een praatje te maken onder het genot van een goede kop koffie of thee, ze kunnen opleidingsinformatie opvragen, in een inspirerende omgeving werken, en airhockey spelen om even te ontspannen.”
Bekijk de website voor meer informatie over de Broedplaats voor junior docenten in het NU-gebouw (ruimte 6A69). Of neem contact op met Maiza Campos Ponce,