"Dit is de kans om te laten zien wat sociale en geesteswetenschappers werkelijk te bieden hebben."
Interview Philip Robichaud Universitair hoofddocent Morele en Politieke Filosofie aan de VU
Ze behoren tot de absolute wereldtop, de sociale en geesteswetenschappers van het SOCION-consortium. Daarom kregen ze vorig jaar een NWO subsidie van 30 miljoen euro voor onderzoek naar sociale cohesie –'het weefsel van onze samenleving’– met als hoofdvraag hoe we in deze roerige tijden die zo belangrijke maatschappelijke samenhang kunnen behouden en zelfs versterken.
Filosoof Philip Robichaud is één van de onderzoekers die namens de VU bij het onderzoek betrokken is. Hij vertelt ons waarom het onderzoek zo belangrijk is en hoe het voor blijvende impact moet zorgen.
Reële bedreiging
De SOCION onderzoekers richten zich vooralsnog op drie terreinen: migratie, vergrijzing en klimaatverandering. Robichaud: “Bij deze onderwerpen is empirisch aangetoond dat ze polarisatie of een gebrek aan samenhang kunnen veroorzaken, waardoor ze een reële bedreiging voor de sociale cohesie vormen.”
Maatschappelijke partners
In het SOCION-consortium werken meerdere universiteiten en kennisinstellingen samen met maatschappelijke partners, zoals het Centraal Plan Bureau, het Plan Bureau voor de Leefomgeving en de Adviesraad Migratie. Robichaud: “Juist zij – de mensen die in de samenleving werken, in opvangcentra of bij gemeentes – ervaren direct de uitdagingen die voortkomen uit een gebrek aan sociale cohesie. Als de Adviesraad Migratie bijvoorbeeld zegt: “Wij zien dagelijks dat er in gemeentes met veel migranten bepaalde uitdagingen zijn,” dan willen wij juist díe gegevens en díe vraagstukken als uitgangspunt nemen voor ons onderzoek.” Hij vervolgt: “Elke onderzoeker– of het nu een promovendus of een postdoc is– wordt als het ware direct in dat netwerk geplaatst, zodat het onderzoek niet losgezongen raakt van de praktijk, maar juist relevante kennis oplevert.”
“SOCION biedt de kans om iets duurzaams te bouwen.”
Interdisciplinaire begeleiding
Het SOCION-consortium kiest bewust voor een interdisciplinaire begeleiding. Robichaud: “Elke onderzoeker heeft een begeleider vanuit bijvoorbeeld, de filosofie aan de VU – zoals ikzelf – én een tweede begeleider uit een andere onderzoeksgroep en discipline. Als filosoof begeleid ik dan iemand die onderzoek doet naar de psychologische ervaringen van nieuwkomers en hoe zij sociale cohesie (of het gebrek daaraan) ervaren. Daar kan ik weer de filosofische dimensie inbrengen. Op die manier leren verschillende disciplines van elkaar wat tot nieuwe inzichten kan leiden en – niet minder belangrijk– versnippering helpt voorkomen.”
Ivoren Toren
Robichaud verheugt zich op de kans om samen met andere disciplines met één gezamenlijk thema bezig te zijn.
“Waar ik het meest op hoop, is dat er iets uitkomt dat waardevol is voor Nederland, Europa, en zelfs breder."
“Niet alleen met andere onderzoekers, maar ook via de hele infrastructuur die we aan het opbouwen zijn. Wij doen dat soort dingen normaal vanuit onze kantoorstoelen aan de VU. En er is altijd die kritiek, zoals: “De wetenschap zit in een ivoren toren”. Dit project is een kans om dat te doorbreken en te laten zien wat sociale en geesteswetenschappers werkelijk te bieden hebben. SOCION biedt daarnaast de kans om iets duurzaams te bouwen. Het kan het begin zijn van een blijvende samenwerking met de maatschappelijke partners.”
Waardevol
Het onderzoek zal tien jaar duren. Wat hoopt Robichaud dan bereikt te hebben? “Waar ik het meest op hoop, is dat er iets uitkomt dat waardevol is voor Nederland, Europa, en zelfs breder. Resultaten die zijn voortgekomen uit een nauwe band met de samenleving. Wetenschappelijk van topniveau, maar ook maatschappelijk relevant – juist omdat het onderzoek vanaf het begin in en met de samenleving is opgezet.”
Over Philip Robichaud
Philip Robichaud (1976) is universitair hoofddocent Morele en Politieke Filosofie. Hij is betrokken bij meerdere onderzoeksprojecten. Daarnaast doceert hij vakken zoals 'Ethics (PPE)' en 'Thesis PPE'. Zijn onderzoek richt zich op thema's zoals structureel onrecht, klimaatethiek en de waarde van moreel handelen.
alumnimagazine voor sociale en geesteswetenschappers juni 2025