“Er was te lang een blinde vlek voor vrouwen in kunst en architectuur.”
Interview
Judikje Kiers Directeur Amsterdam Museum
“Niemand van jullie krijgt een baan in ons vakgebied”, provoceerde een docent op de allereerste dag van de studie kunst- en architectuurgeschiedenis. Judikje Kiers was direct vastbesloten het tegendeel te bewijzen. Dat heeft ze meer dan waargemaakt. Zo leidde ze musea en ingewikkelde verbouwingen van historisch erfgoed. Als directeur van het Amsterdam Museum maakt ze zich nu hard voor verbinding met alle Amsterdammers.
Het waren de jaren tachtig met enorme werkloosheid toen Kiers docent deze uitspraak deed. Judikje glimlacht bij de herinnering. Nog altijd heeft ze contact met studiegenoten die bijna allemaal werken in het vakgebied of erin hebben gewerkt.
“Openstaan voor verschillende perspectieven en verdiepingslagen. Dat is de rijkdom van geesteswetenschappen.”
"Ik heb het maximale uit mijn studietijd gehaald”, blikt ze terug. “De kennis en ervaring die ik toen opdeed en de vaardigheden die ik bijvoorbeeld ontwikkelde in het kijken en organiseren, vormen de basis van wat ik nu dagelijks doe. Je leert openstaan voor verschillende perspectieven en verdiepingslagen. Dat is de rijkdom van geesteswetenschappen.”
Droombaan
Judikje zat tijdens haar studie in commissies, gaf les aan de Volksuniversiteit en trok met een diaprojector door het land om haar liefde voor kunstgeschiedenis met allerlei (vrouwen)verenigingen te delen. In het Rijksmuseum liep ze stage op de educatieve afdeling.
Foto's: Yvonne Compier
Foto's: Yvonne Compier
“Ik probeer altijd de nadruk te leggen op wat je met elkaar deelt en voor elkaar kunt betekenen.”
Daar zag ze hoe wetenschappelijk medewerkers educatie, publiek en kunst wisten te verbinden — een droombaan. “Voor m’n veertigste hoop ik op deze plek te kunnen werken”, nam ze zich voor. Op haar achtentwintigste had ze de baan.
Complexe klus
Als eerste niet-katholiek en als eerste vrouw werd ze in 2001 directeur van het Museum Ons’ Lieve Heer op Solder in Amsterdam. Ze zette de restauratie van dit museum voort die door haar voorganger al was ingezet. Judikje: “De opgave was de authenticiteit van het monument optimaal behouden én een breed publiek trekken. Een complexe klus op een postzegel in de binnenstad.”
Complex ook, omdat ze buurtbewoners, gemeente en vele andere betrokkenen moest verbinden. “Ik ging naar alle inspraakavonden en daar zat ik dan tussen de sekswerkers, raamverhuurders, coffeeshophouders en andere ondernemers. Fantastisch!” herinnert Judikje zich.
“Ze vertelden wat belangrijk voor ze was en waar ze last van hadden. Ik begreep die nadelen, maar liet ze ook voordelen zien. Zoals de begane grond die veel opener zou worden, waardoor er meer licht in de steeg zou komen. Ik probeer in dit soort situaties altijd de nadruk te leggen op wat je met elkaar deelt en voor elkaar kunt betekenen. Ik knoop ook graag mensen aan elkaar.”
Vrouwen van Amsterdam
In 2016 begon ze als directeur bij het Amsterdam Museum. “Als museum richten we ons op meerstemmigheid, relevantie, gastvrijheid en zichtbaarheid”, vertelt ze. “We zijn een netwerkmuseum voor en van alle Amsterdammers en gaan actief de stad in om inwoners te verbinden. Met elkaar en met de verhalen van de stad.”
“Als museum richten we ons op meerstemmigheid, relevantie, gastvrijheid en zichtbaarheid.”
Op 14 december opent de tentoonstelling Vrouwen van Amsterdam als onderdeel van 750 jaar Amsterdam. In de aanloop ernaartoe is aan alle Amsterdammers gevraagd een ode – een brief, video, geluidsopname, foto, tekening, gedicht of andere vorm – te maken voor een inspirerende vrouw die iets heeft betekend voor Amsterdam en een podium verdient. Want het museum vindt het raar dat vrouwen tot nu toe zo onzichtbaar zijn geweest in de verhalen van de stad.
Foto: Yvonne Compier
Foto: Tante Leen. Nationaal Archief, Collectie Spaarnestad, Wout van de Hoef
Foto: Yvonne Compier
Blinde vlek
Judikje is zelf bezig met een ode in de vorm van een brief aan Jakoba Mulder (1900-1988). Ze was de eerste vrouwelijke stedenbouwkundige van de stad en droeg onder meer bij aan het basisontwerp voor het Algemeen Uitbreidingsplan van Amsterdam. Daarnaast heeft ze haar stempel gedrukt op het Amsterdamse Bos (daarom stond ze ook bekend als de ‘juffrouw van het Bos’) en op de tuinsteden in west en zuid. “In mijn ode verontschuldig ik me dat ik haar lange tijd niet kende, terwijl ze zo’n grote invloed op Amsterdam heeft gehad. Ik verontschuldig me dat er te lang een blinde vlek was voor vrouwen in kunst en architectuur. Mannen speelden altijd de hoofdrol, ook in de geschiedenis. Terwijl vrouwen net zo goed hebben bijgedragen aan de stad zoals die nu is.”
“We zijn een netwerkmuseum voor en van alle Amsterdammers.”
Loopbaan Judikje Kiers
Judikje Kiers studeerde tussen 1981 en 1988 kunst- en architectuurgeschiedenis aan de VU. Ze werkte onder andere bij het Rijksmuseum, Museum Ons’ Lieve Heer op Solder en het Bijbels Museum. Ze gaf les aan de Volksuniversiteit, de Rietveld Academie en Reinwardt Academie. Sinds 2016 is ze directeur van het Amsterdam Museum. Ook vervult ze verschillende toezichthoudende functies. Odes insturen kan nog steeds. Een selectie ervan zal oktober 2025 in boekvorm verschijnen.
alumnimagazine voor geesteswetenschappers december 2024